Sự biến động của thời tiết như là nắng nóng, rét đậm rét hại hay thay đổi theo mùa đã làm cho sức đề kháng của cá nuôi bị suy giảm, tạo điều kiện cho các mầm bệnh xâm nhập, gây ra những căn bệnh ở cá. Để phòng bệnh theo hướng an toàn thì việc tận dụng những loại thảo dược có trong tự nhiên như lá xoan, cây nghể, tỏi sẽ giúp xử lý môi trường ao nuôi, phòng ngừa dịch bệnh và hạn chế được việc sử dụng thuốc kháng sinh, giúp cho cá sinh trưởng và phát triển tốt mang lại hiệu quả cao về kinh tế.
Mục Lục
Cây xoan – diệt trùng mỏ neo
Dùng lá xoan để diệt trùng mỏ neo và trùng bánh cho cá rất tốt. Lấy cành lá xoan non bó thành bó ngâm trong lồng nuôi cá đang bị bệnh trùng mỏ neo, trùng bánh xe, hoặc ngâm trong cá nuôi ở phía đầu nguồn nước với lượng 150-200kg lá xoan/1.000m2 ao có mức nước 1,5 – 2m hoặc 20-25kg lá xoan/lồng cá 8m2.
Cây thầu dầu tía – thảo dược chữa bệnh loét mang
Có chất đắng, dùng để chữa bệnh loét mang, đốm đỏ cho cá rất hiệu quả: Định kỳ 15 ngày ngâm lá thầu dầu trong ao một lần với liều lượng 15 kg cành lá thầu dầu/1000m2 ao. Lấy lá cây thầu dầu bó thành bó ngâm xuống ao với lượng 2,5 – 3 kg lá/150 – 200 m2 ao. Đối với lồng nuôi cá ngâm 1,5 – 2,0 kg lá/8 – 10 m3 lồng.
Cây nghể – chữa bệnh viêm ruột
Nghể là cây có vị cay nóng, hắc. Dùng cây này chữa bệnh viêm ruột, loét mang cho cá trắm cỏ, rô phi, có hiệu quả nhất đối với cá giống: lấy thân cây và lá băm nhỏ, nấu kỹ lấy nước, sau đó trộn với thức ăn cho cá ăn, với liều lượng 3kg thân lá nghể tươi/100kg cá giống, cho cá ăn liên tục từ 3-6 ngày. Cũng có thể dùng lá nghể khô xay thành bột trộn với thức ăn cho cá, 1-2kg nghể khô/100kg cá giống.
Cây rau sam – chữa bệnh viêm ruột
Dùng rau sam để chữa bệnh viêm ruột do vi khuẩn đối với cá trắm cỏ. Khi dùng, rửa sạch rau rồi vô trùng bằng nước muối 3%, rải rau trong khung nổi ở ao hoặc trong lồng cá, mỗi ngày cho ăn một lần, liên tục trong 6 ngày với liều lượng 1,5-3kg rau sam/100kg cá. Đối với cá giống cần băm nhỏ rau, rắc đều trên mặt ao hoặc trong lồng cá.
Cây tía đỏ – chữa bệnh đường ruột
Cây tía đỏ thường được dùng để chữa bệnh đường ruột cho cá trắm cỏ. Khi dùng, lấy thân và lá cây băm nhỏ, nấu kỹ, lấy nước trộn với thức ăn tinh rồi cho cá ăn lượng 0,2-0,5kg lá/kg thức ăn, cho cá ăn liên tục trong 3-5 ngày.
Cây xuyên tâm liên – thảo dược giúp giải độc
Cây xuyên tâm liên có tác dụng: giải độc, thanh nhiệt, tiêu thủng, ức chế vi khuẩn, tăng cường hiện tượng thực bào của tế bào bạch cầu.
Cách dùng: Dùng trị bệnh viêm ruột cá trắm cỏ. Dùng toàn thân cây xuyên tâm liên khô 1kg hay 1,5kg cây tươi cho 50kh cá ăn liên tục trong 5-7ngày.
>>> Xem thêm về chuyên mục phương pháp phòng bệnh
Cây sài đất
Trong cây sài đất có tinh dầu, nhiều muối vô cơ, đặc biệt có chất Lacton gọi là Wedelolacton. Công thức hoá học: C16H10O7 với tỷ lệ 0,05%.
Năm 1992, Viện nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản I đã thư nghiệm trên vi khuẩn Aeromonas hydrophyla gây bệnh nhiêm trùng xuất huyết đốm đỏ ở cá trắm cỏ nuôi lồng, đường kính vòng mẫn cảm đối vơi dung dịch chiết từ cây sài đất từ 11-20mm. Kết quả tác dụng của các chiết xuất từ Sài đất đều có tác dụng với 6 loài vi khuẩn (Vibrio parahaemolyticus, V. harveyi, V. alginolyticus, Aeromonas hydrophila, Edwardsiella tarda và Hafnia alvei) gây bệnh trên cá nước ngọt và nước mặn.
Hiện nay, cây Sài đất được phơi khô nghiền thành bột, phối chế thành thuốc trị bệnh cá. Cách dùng tươi: 3,5-5kg giã lấy nước trộn với thức ăn cho 100kg cá/ngày, ăn trong 7 ngày liên tục.
Cây tỏi – chữa bệnh đường ruột
Tỏi được dùng chữa bệnh đường ruột cho cá nuôi. Khi dùng cần nghiền nát củ tỏi, trộn lẫn với thức ăn tinh cho cá ăn, liều lượng 0,5-1,5kg tỏi. Trộn với thức ăn/100kg cá, cho cá ăn liên tục 6 ngày.
Cây răng cưa (chó đẻ) – bệnh hoại tử
Là kháng sinh đối với vi khuẩn gây bệnh hoại tử ở cá trê, vòng kháng khuẩn 11 – 20mm. Dùng 5kg cây tươi, giã lấy nước rồi trộn vào 100kg thức ăn đệ trị bệnh cho cá.
Cây sòi – diệt khuẩn
Cây sòi có nhựa, có khả năng diệt khuẩn. Dùng lá sòi để trị bệnh thối mang, trắng đầu ở cá. Thường dùng 1kg cành lá sòi khô (hoặc 4kg tươi) ngâm vào 20kg vôi sống 2% trong một đêm. Sau đó đun sôi 10 phút, pH trên 12 rồi bón xuống nước ao.
Cây cỏ sữa lá nhỏ – kháng khuẩn
có phổ kháng khuẩn rộng, có tác dụng cầm máu, trung hoà độc tố. Dùng 50g cây cỏ sữa khô hoặc 200g cây được giã thành bột + 20g muối cho 10kg trọng lượng cá ăn trong 1 ngày, ăn liên tục trong 3 ngày
Hạt cau – thảo dược trị giun tròn
chứa hoạt chất ankaloit làm giun sán không bám được vào thành ruột và bị đẩy ra ngoài. Dùng để trị giun tròn ký sinh trong ruột cá. Lấy hạt cau xay nhiễm, trộn vào thức ăn. Dụng 4 hạt cau/1 kg cá/1 ngày, cho ăn liên tục 3 ngày.
